STARE NEONY - POZNAŃ



Spośród starych poznańskich neonów wyprodukowanych przez oddział firmy "REKLAMA" w Poznaniu, tak bardzo licznych na ulicach miasta jeszcze w latach 90 XX wieku, ostało się bardzo niewiele. Prawie połowa neonowych reklam przedstawionych poniższych fotografiach została trwale zdemontowana. Jeszcze mniejsza część istniejących neonów działa w pierwotny, oryginalny sposób. Swego czasu bogate w neony centrum Poznania zostało współcześnie zdominowane przez kiczowate kasetony, tablice, migające reklamy LED czy banery, które są znacznie tańsze w utrzymaniu i bieżącej konserwacji.

Po 2015 r. wskutek różnego rodzaju wystaw, działalności instytucji kultury, a także wzrostu świadomości przedsiębiorców oraz ustawy krajobrazowej, tendencja wykorzystywania neonów jako formy reklamy znacząco się zwiększyła (vide NEON KOCIAK). Najczęściej zaczęły się pojawiać jako szyldy barów i innych punktów oferujących usługi gastronomiczne. Nadal jednak swoimi rozmiarami i ilością nie dorównują "starym neonom" popularnym kilka dekad wcześniej.

Cześć zdjęć przedstawia tylko metalowe szkielety, które są pozostałościami po tworzących kiedyś wraz ze szklanymi rurkami z gazem neony. Lista neonowych lokalizacji przedstawionych na stronie znajduje się TUTAJ. Spis również częściowo obrazuje, które neonowe reklamy istnieją jeszcze w przestrzeni miast.

tekst i zdjęcia: Maciej Grzywaczewski


[Wykorzystane zdjęcia są chronione prawem autorskim
- w razie potrzeby wykorzystania proszę o kontakt]








Neony ze szkłem od strony budynku





Stare neony na Ratajach - tzw. neony osiedlowe



Poznańska dzielnica Rataje charakteryzuje się gęstą zabudową bloków zbudowanych z płyt (tzw. Wielka Płyta Ratajska). Na każdym z większych osiedli, na ich strategicznym bloku, który był widoczny z różnych punktów dzielnicy znajdował się wielki neononowy napis z nazwą danego osiedla. Nie są to neony o jakichś szczególnie wysokich walorach artystycznyech, ale są na tyle inteligentnie zaprojektowane, że dobrze współgrają z wielkopłytową architekturą mieszkalną. Ta ciekawa forma wykorzystania reklam neonowych pomagała orientacji w porze wieczorowej i nocnej, a także dodawała kolorytu szarym blokowiskom PRLu.

Neonów osiedlowych
było około 19 sztuk. Obecnie w pierwotny, oryginalny sposób funkcjonują tylko 2 napisy neonowe, które są na bieżąco konserwowane (stan na rok 2022). Pozostała część wciaż istniejących napisów z nazwami osiedli jest naświetlana halogenami, a w większości z nich zostało zdemontowane nawet szkło. Warto wspomnieć, że co najmniej 2 neony osiedlowe zostały kompletnie zdjęte z budynków. Z ratajskimi napisami osiedli wiążą się ciekawe anegdoty - m.in. na Osiedlu Rusa po wprowdzaniu stanu wojennego ktoś notorycznie wchodził na dach bloku i odłączał literę "R". Powstawało Osiedle USA, co miało szczególnie irytować lokalne władze PZPR.




Działające neony osiedli:

OSIEDLE OŚWIECENIA oraz OSIEDLE JAGIELLOŃSKIE

Litery podświetlane halogenami:
OSIEDLE STARE ŻEGRZE, OSIEDLE POLAN, OSIEDLE RUSA (2x), OSIEDLE ORŁA BIAŁEGO (2x), OSIEDLE CZECHA, OSIEDLE LECHA, OSIEDLE BOHATERÓW II WOJNY ŚWIATOWEJ, OSIEDLE RZECZYPOSPOLITEJ, OSIEDLE TYSIĄCLECIA, OSIEDLE ARMII KRAJOWEJ, OSIEDLE POWSTAŃ NARODOWYCH oraz + SM (Spółdzielnia Mieszkaniowa) OSIEDLE MŁODYCH (2x),

Neony osiedlowe, które zostały zdemontowane (info: "REKLAMA"):
OSIEDLE PIASTOWSKIE (2x)

Przed rokiem 1990 cztery poniżej wymienione osiedla posiadały inne nazwy i neony zostały wymienione:
Osiedle Związku Młodzieży Polskiej - obecnie OSIEDLE ORŁA BIAŁEGO
Osiedle Związku Walki Młodych - obecnie OSIEDLE STARE ŻEGRZE
Osiedle Manifestu Lipcowego - obecnie OSIEDLE ARMII KRAJOWEJ
Osiedle Związku Młodzieży Socjalistycznej - obecnie OSIEDLE POLAN



Stare zegary neonowe w Poznaniu



Neonowymi elementami architektury, które wyróżniają Poznań na tle innych miast są zegary. Jeszcze kilkanaście lat temu w mieście było zainstalowanych kilka funkcjonujących zegarów neonowych. Trwale wpisane w krajobraz centrum ułatwiały poczucie czasu kiedy nie było jeszcze telefonii komórkowej. Dzisiaj ich funkcja informacyjna w znaczący sposób spadła, ale nadal dodają kolorytu miastu, po części zapchanego gąszczami banerów i wielkoformatowych reklam na elewacjach budynków. W ciągu kilkudziesięciu lat zdemonotowano zegary neonowe na m.in. Osiedlu Kopernika, dworcu PKS, terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz Placu Wiosny ludów.

Poniżej 4 udokumentowane zegary neonowe z Poznania:
- Zegar na budynku Politechniki Poznańskiej
- Zegar na Placu Wiosny Ludów (zdemontowany w X.2010)
- Zegar na Plac Wolności (dawniej pod neonem WBK, a od września 2018 kasetonem 'Santander')
- Zegar na Osiedlu Lecha





Stare neony na dworcach

komunikacji publicznej


W czasach PRL gdy neony rozświetlały miasta po zmroku bardzo często były nieodłącznym elementem architektury dworcowej. Pojawiały się neonowe napisy zarówno z nazwą danej miejscowości jak i napisem informującym o rodzaju dworca - "dworzec kolejowy" lub "dworzec autobusowy", a także z informacjami o przechowalni bagażu czy peronach. Na dworcach związanych z obsługą transportu autobusowego popularna była instalacja neonu przedstawiającego chatakterystyczne logo PKS (motyw "kierownicy"). Neony na dworcach kolejowych były montowane zarówno na tych nowopostałych w latach 70 (Chodzież, Leszno) jak i dokooptowywane do architektury przedwojennej (Rawicz, Grodzisk Wlkp., Kościan).

Do osobnej klasyfikacji należy zakwalifikować budynek dworca głównego w Poznaniu, który pod blachą posiada wiele elementów starej architektury. Obiekt dworca POZNAŃ GŁÓWNY został pod koniec lat 70 XX wieku "unowocześniony", przez co przybrał bardziej kanciaste kształty, dodano także wiele neonów, z których pozostał jeden - z nazwą stacji. To jedyny udokumentowany działający dworcowy neon w województwie. Obecnie wskutek modernizacji dworców neony są demontowane i zastępowane tańszymi, mniej klimatycznymi oraz dającymi zdecydowanie mniej światła kasetonami.






Stare neony

w pozostałych miejscowościach województwa wielkopolskiego


Neony były również popularną formą oświetlenia ulic w mniejszych miastach, a nawet pojawiały się w miejscowościach, które nigdy nie posiadały praw miejskich (m.in. Kiekrz, Bukowiec, Raszewy, Strzałkowo). Zdecydowana większość neonów zainstalowanych dawniej w innych miejscowościach województwa została zdemontowana i zutylizowana. W przeciwieństwie do Poznania, bardzo trudno jest znaleźć reklamy neonowe, które są w miarę dobrze zachowane i działają w oryginalny sposób.






>Spis neonów wg klucza geograficznego<







Powrót do strony głownej


[ Wielkopolskie Neony 2008-2023 ]

| zdjęcia nocne miast |